Tag Archives: Park Krajobrazowy Doliny Bobru

Kolej Doliny Bobru. Jelenia Góra – Wleń – Lwówek Śląski

Posted on by

Budowa linii kolejowej

O budowę linii kolejowej łączącej Lwówek Śląski i Wleń z Jelenią Górą a tym samym z innymi ważnymi ośrodkami przemysłu, od lat zabiegali przedsiębiorcy prowadzący wydobycie kamienia w licznych w tej okolicy kamieniołomach, zabiegał właściciel lwóweckiego browaru, zabiegali leśnicy, organizacje turystyczne, zabiegały i lokalne władze. Jednak dopiero gdy 03 lipca 1900 r. zapadła decyzja o budowie zapory wodnej w Pilchowicach, rząd niemiecki podjął również decyzję o niezwłocznej budowie kolei, która miała transportować materiał na budowę a w przyszłości być motorem napędowym okolicznego przemysłu i turystyki.

Stworzenie linii w tak trudnym terenie wymagało od projektantów i budowniczych niemałego wysiłku. Prace przy budowie rozpoczęto w marcu 1904 r. Należało wykonać wiele nasypów, w wielu miejscach dokonać przekopów. Wybudować wiele mostów w tym ten najokazalszy, będący największym wiszącym mostem w Polsce i jedyny o konstrukcji łukowej odwróconej ! Ta stalowa, kratownicowa konstrukcja o długości 130 m i wysokości nad taflą wody średnio ok. 40 m. zawieszona jest na dwóch podporach z piaskowca. Wybudowano również okazały wiadukt nad szosą w Pilchowicach. Wydrążono 3 tunele- 187 metrowy pod górą Czyżyk, 154 metrowy pod wzniesieniami Dworów i najdłuższy, 320 metrowy tunel pod wschodnim zboczem Góry Zamkowej. Szyny kolejowe sprowadzano z oddalonej aż o ponad 700 km huty B.V.C. Bochum w zachodnich Niemczech. Na najstarszych szynach widnieje data 1881. Wzdłuż linii kolejowej wybudowano również 7 stacji kolejowych: Jeżów Sudecki, Siedlęcin, Pilchowice- Zapora, Nielestno, Wleń, Marczów, Dębowy Gaj i Lwówek Śląski.

Kolej Doliny Bobru w przedwojennej prasie

Tak o otwarciu Kolei Doliny Bobru w 1909 roku pisała miejscowa prasa:

I tak nadszedł wreszcie ten wielki dzień: Linia kolejowa Jelenia Góra – Wleń – Lwówek Śląski została ukończona. Dzisiaj kursują pierwsze pociągi na całej trasie, po tym jak zostały otwarte kolejno odcinki tras: 1 października 1906r. Jelenia Góra – Jeżów Sudecki, 9 października tego samego roku Jeżów Sudecki – Siedlęcin i 1 lipca 1909 r. Lwówek Śląski – Wleń. I wreszcie ta krótka trasa Siedlęcin – Wleń to jest tylko 10,5 kilometra, jednak to właśnie ona przysparzała wszystkim największych trudności. 3,5- kilometrowa trasa do Jeżowa Sudeckiego została otwarta po 19-miesięcznym czasie budowy, ta 7,5-kilometrowa trasa do Siedlęcina 8 dni później, z kolei trasa Lwówek Śląski – Wleń doczekała się otwarcia po 4 latach i 3 miesiącach po pierwszym wbiciu szpadla, a cała trasa teraz dzisiaj 4 lata i 5 miesięcy po rozpoczęciu budowy. 33 kilometry w 4 lata i 5 miesięcy! Nie chcemy już dziś powracać do tych rozważań, które odnosiliśmy wówczas do tempa budowy i powtarza je, lecz chcemy cieszy się, że w końcu mamy tę piękną
kolej, która ma przynieść tym miejscowościom Doliny Bobru nowe gospodarcze i kulturalne dobrodziejstwa i która też dla Jeleniej Góry jako punkt wyjściowy tej kolei jest szczególnie ważna. Kolej nie prowadzi w wysokie góry, ale w okolice niebywale atrakcyjne, urocze krajobrazowo i będziemy bardzo rozczarowani, gdyby ten fakt nie został wkrótce uznany szczególnie w kręgach turystycznych. – Der Bote aus dem Riesengebirge z dnia 28 sierpnia 1909 roku

Sporo miejsca poświęcił również wleński magazyn `Lähner Anzeiger` z 28 sierpnia 1909 r.

Rozkwit linii kolejowej

W okresie międzywojennym na linii panował spory ruch turystyczny. U schyłku lat 20-tych ubiegłego wieku na mniejszych stacyjkach, jak: Pilchowice Zapora, Nielestno czy Marczów sprzedawano po ponad 20 tysięcy biletów rocznie, natomiast we Wleniu było to ponad 70 tysięcy biletów!

Po drugiej wojnie światowej Okręgowa Dyrekcja Kolei Państwowych we Wrocławiu, dopiero okólnikiem z dnia 27 sierpnia 1945 roku zatwierdziła obowiązywanie nazwy stacji WLEŃ

Kolej w PRL-u

Pierwszy pociąg na trasie Jelenia Góra – Wleń – Lwówek Śląski przejechał dopiero 11 listopada 1946 roku. Powitalne przemówienie na stacji we Wleniu wygłosił ówczesny Burmistrz miasta Ludwik Kasprzak a poświęcenia stacji dokonał proboszcz parafii we Wleniu ksiądz Tomasz Strekier. Uczniowie I klasy wręczyli kosz kwiatów dla Dyrekcji PKP jadącej tym pociągiem.

W okresie PRL-u trasa cieszyła sie bardzo dużym powodzeniem. Był moment, iż kursowały tędy pociągi do Szczecina. Po transformacji ustrojowej przyszły chude lata dla kolei. Coraz więcej Polaków miało samochody, coraz mniej korzystało z komunikacji publicznej.

Kolej Doliny Bobru – dziś

PKP nie inwestowało w modernizację infrastruktury, za to cięło połączenia. Z czasem, z uwagi na zły stan torowiska wprowadzano kolejne ograniczenia prędkości. W grudniu 2016 roku linią kolejową z Jeleniej Góry przez Wleń do Lwówka Śląskiego przejechał ostatni pociąg, z uwagi na wprowadzone wcześniej ograniczenie prędkości do 20km/h nazwany „Ostatni leniwiec”. Od tamtej pory linia kolejowa jest nieczynna. Infrastruktura popada w ruinę.

W 2021 roku o linii kolejowej z Jeleniej Góry do Lwówka Śląskiego usłyszała nie tylko cała Polska, ale o trasie mówiły także światowe media, a to za sprawą kręcenia kolejnego odcina Mission: Impossible z Tomem Cruisem w roli głównej. Filmowcy zamarzyli sobie, by w jednej z filmowych scen wysadzić most kolejowy w Pilchowicach. Niestety, jak wiadomość rozeszła się po kraju, tak obrońcy linii złożyli wniosek o wpisanie do rejestru zabytków pilchowickiego mostu, do czego konserwator się przychylił. Plany wizyty filmowców w Sercu Doliny Bobru poszły w niepamięć.

W 2023 roku samorząd województwa przejął w dzierżawę na 30 lat od Polskich Kolei Państwowych linię kolejową 283. Linia ta ma zostać zrewitalizowana.

Od uruchomienia Kolei Doliny Bobru minęło ponad sto lat. Dziś niezmieniony pozostał tylko krajobraz. Linia, w dużej części znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru. Niejednokrotnie dech w piersi zapiera widok wijącego się kilkadziesiąt metrów poniżej torowiska strumień, czy drogi, czy też wiszący most nad Jeziorem Pilchowickim.

Wypadki kolejowe na trasie Jelenia Góra – Wleń – Lwówek Śląski

  • 3 sierpnia 1977 roku, przy wylocie tunelu na osiedlu południowym we Wleniu doszło do zderzenia 2 pociągów, rannych zostało 20 osób.
  • 20 marca 1984 roku, okolice Marczowa, wybuch kotła w parowozie, pociągu Ty2-536.
  • 15 kwietnia 2008 roku, okolice Marczowa, wywróciła się cysterna przewożąca wodę amoniakalną.
Rezerwat Przyrody Góra Zamkowa

Rezerwat Przyrody Góra Zamkowa

Posted on by

Rezerwat Przyrody Góra Zamkowa, mający na celu ochronę cennych gatunków roślin oraz zabytków kultury materialnej. Ścieżki po rezerwacie prowadzą wśród niezwykle ciekawych grądów zboczowych a podczas wędrówki można obserwować rośliny chronione m.in. czosnek niedźwiedzi, lilię złotogłów, parzydło leśne, irgę czarną, berberys zwyczajny, gnieźnika leśnego czy bluszcz pospolity.

Tarczyn Wleń Dolina Bobru

Park Krajobrazowy Doliny Bobru

Posted on by

Park Krajobrazowy Doliny Bobru jest obszarem ochrony flory i ekosystemów nieleśnych parku i jego otuliny, niemal w całości (98%) położony jest w zlewni rzeki Bóbr. Ma na celu ochronę wartości historycznych, kulturowych i przyrodniczych, które stanowią atrakcyjne walory dla rozwoju turystyki i rekreacji. Centralną częścią PKDB jest gmina Wleń.

 

Kto umyślnie narusza zakazy obowiązujące w parkach krajobrazowych podlega karze aresztu lub grzywny (art. 127.1 ustawy o ochronie przyrody z 16.04.2004 roku).

Park Krajobrazowy Doliny Bobru został utworzony 16 listopada 1989 r. Ma on powierzchnię 10.943 ha a powierzchnia otuliny wynosi 12.552 ha. PKDB wraz z otuliną administracyjne położony na terenie powiatów: karkonoskiego (m. Jelenia Góra, gm. Jeżów Sudecki, gm. Stara Kamienica), lwóweckiego (gm. Lubomierz, miasto i gm. Lwówek Śl., miasto i gm. Wleń) i złotoryjskiego Złotoryja (gm. Świerzawa).

Osia Parku Krajobrazowego Doliny Bobru jest rzeka Bóbr. Przecina ona PKDB na długości 38 km i na tym odcinku oddziela Pogórze Izerskie od Pogórza Kaczawskiego oraz Gór Kaczawskich.

Dolina Bobru przebiega w bardzo urozmaicony sposób, tworząc w kilku rejonach fantastyczne przełomy rzeczne, odsłaniające różnorodne i różnowiekowe formacje skalne. Do najciekawszych należy przełom Borowego Jaru i przełom w okolicach Wrzeszczyna.

Najwyższe wzniesienie w obrębie Parku to Siedlęcinka (495 m n.p.m.). W północnej części Parku (obrzeża Lwówka Śląskiego), znajduje się największe na Pogórzu Zachodniosudeckim zgrupowanie piaskowcowych form skalnych, nazywanych z uwagi na dużą malowniczość i różnorodność „Szwajcarią Lwówecką”.

Tarczyn Wleń Dolina Bobru

Sołectwo Tarczyn

Posted on by

Ta nazwa zaczęła obowiązywać dopiero po 1946 roku, dawniej: Tarczek, Złota Góra, Kuttenberg, Kutenberg, Kotchendorff, (…). Jedna z najmniejszych wsi w Sudetach Zachodnich, położona na wzniesieniu góry Tarczynka (422 m. n.p.m.), skąd rozciąga się wspaniały widok na Karkonosze, Góry Kaczawskie oraz Pogórze Izersko-Kaczawskie.

Pierwsze wzmianki na temat osady pojawiły się już w 1390 r. wówczas to dobra w Tarczynie nabyli Konrad i Anna Zedlitz. Od tej pory historia osady była ściśle powiązana z Pałacem Książęcym we Wleniu (dawniej Gościradz, Kleppelsdorf,…) i jego właścicielami.

Przez wieś prowadził uczęszczany szlak na Okole (714 m. n.p.m.), stała tu opisywana w starych przewodnikach karczma sądowa, oraz ponoć klasztor zakonny. Jednak największą atrakcją, swego czasu, był świerk Laudona – pod koniec III wojny śląskiej (1760 r.) prawdopodobnie tuż przed wielką bitwą o Kamienną Górę, austriacki generał Ernst Gideon von Laudon przeprowadził tutaj odprawę wojsk – blisko trzydziesto pięciotysięcznej armii – co zostało upamiętnione przez nazwanie jego imieniem rosnącego w pobliżu okazałego drzewa. W 1900 r. świerk złamał się ze starości. W jego miejsce RGV postawiła tablicę upamiętniającą to wydarzenie. Niestety do dziś po miejscu i tablicy pozostała tylko pamięć.

Obecnie zajmująca powierzchnię 281 ha i licząca 17 mieszkańców wieś leży w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru. W środku osady stoi kapliczka Najœświętszej Maryi Panny. Zachowały się zabudowania gospodarcze z początku XIX w. Ze względu na nagromadzenie rzadkich i chronionych gatunków roślin okoliczne łąki proponuje się objąć ochroną.

Przez osadę przebiega żółty żółty szlak prowadzący z Nowego Lądu, przez Lwówek Śląski, tereny gminy Wleń, Okole do Świerzawy. Przy drodze z Wlenia do Tarczyna znajduje się punkt widokowy, z którego roztacza się panorama na całe miasto oraz Górę Zamkową. Wieś jest chętnie odwiedzana przez turystów. Bliskość natury, cisza, spokój i przepiękne widoki są gwarancją relaksu i zadowolenia.

kościół Strzyżowiec Wleń Dolina Bobru

Sołectwo Strzyżowiec

Posted on by

W paśmie Małego Grzbietu Gór Kaczawskich, na wysokości 280 – 355 m. n.p.m. wzdłuż lokalnej drogi [2491D] z Jeleniej Góry do Wlenia, osłonięta od wschodu wzniesieniami Zadnia (442 m. n.p.m.) i Strzyżowa (424 m. n.p.m.), z pomiędzy których wypływa potok Strzyżówka, leży średniej wielkości wieś łańcuchowa, dawniej zwana: Stryszowiec, Tschischdorf, Zischdorf, Ztrisovacz, Ztrisovaz.

Osada ma bardzo długą i bogatą historię. Po raz pierwszy została wymieniona w dokumencie Henryka Brodatego z 1217 r. jako osada przynależna do Kasztelani wleńskiej. W późniejszych latach bardzo często zmieniała właścicieli, jednak nigdy nie powstała tu siedziba żadnego z rodów. Wieś przynależała to do dóbr w Czernicy, to do Nielestna a nawet do Barcinka.

W XIV w. był tu kościół katolicki, jednak kilkadziesiąt lat później został przejęty przez ewangelików, którzy to 1654 r. pod przymusem zwracają go pierwotnym właścicielom. W 1798 r. właścicielem wsi był srogi Siegmund Wolf. Życie mieszkańców było wtedy tak trudne, iż w lipcu wybuchł bunt chłopski. Został on jednak krwawo stłumiony przez przybyłe wojska. W deszczową noc 7 maja 1821 r. od uderzenia pioruna spłonął kościół. W XIX w. we wsi była szkoła ewangelicka, młyn wodny, wapiennik, browar z gorzelnią i 4 gospody. W folwarku hodowano bydło i merynosy. Miejscowa ludność trudniła się tkactwem, rzemiosłem i handlem. Początki XX w. to znaczne ożywienie, związane z budową zapory wodnej i linii kolejowej w pobliskich Pilchowicach. Wielu robotników mieszkało wówczas w Strzyżowcu. Na ich potrzeby w krótkim czasie powstały małe hoteliki i pensjonaty, które jednak po zakończeniu prac przy budowie zapory i opuszczeniu ich przez robotników nie przetrwały próby czasu.

Obecnie sołectwo zajmuje powierzchnię 883 ha i liczy 373 mieszkańców, którzy utrzymują się głównie z rolnictwa, pracy w okolicznych miejscowościach i w niewielkim stopniu działalności pozarolniczej. W latach 1982 – 1984 r. na gruzach spalonej świątyni wybudowano nowy kościół filialny Podwyższenia Krzyża Świętego. Aczkolwiek mury wokół, wraz z okazałym budynkiem bramy, z ostrołukowym przejazdem, zwieńczonym dachem (niegdyś samborzem) mają rodowód XIV wieczny. Idąc od kościoła, drogą w kierunku Czernicy, na wzgórzu, po prawej stronie drogi, pod starą lipą, stoi w zaroślach, łaciński krzyż pokutny. Wykonany jest z piaskowca. Jego lewe ramię obrasta pień drzewa. Drugi krzyż pokutny stoi przy drodze ze Strzyżowca do Siedlęcina. Zaledwie kilka metrów od szosy, po lewej stronie. Krzyż ten wykonany jest również z piaskowca, ma wykutą datę „1511”. Najcenniejszym okazem przyrody jest stary, ponoć ponad 500 letni dąb, rosnący przy drodze na zaporę. W środku wsi na wysokim kominie mieszka rodzina bocianów.

Osada częściowo leży w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru z jej górnej części rozciąga się wspaniały widok na panoramę Karkonoszy oraz Jezioro Pilchowickie. Prowadzą tędy dwa szlaki turystyczne, zielony zielony Szlak Zamków Piastowskich, niebieski niebieski Europejski Szlak Długodystansowy [E-3] (Atlantyk – Morze Czarne, dawniej Szlak Przyjaźni Eisenach – Budapeszt ) i niebieski szlak rowerowy łącznik będący łącznikiem [ER-6] ER-6 z obwodnicą Jeżowa Sudeckiego.

kościół Radomice Wleń

Sołectwo Radomice

Posted on by

Na Wzgórzach Radomickich, pomiędzy wzniesieniem Wietrznika (482 m. n.p.m.), a górą Dziewiczą (393 m. n.p.m.), na wysokości 340 – 440 m. n.p.m. znajduje się najwyżej położona miejscowość w gminie. Jedna jej część schodzi ze wzgórz, stromo w kierunku doliny Pilchowickiego Potoku, a druga wraz z strumieniem w kierunku doliny potoku Jamnej. Radomice dawniej były zwane: Marynki, Wünschendorf, Wintschendorf, Wüntschendorff (…).

 

Początki osadnictwa na tych ziemiach sięgają wczesnego średniowiecza i mają związek z istnieniem źródeł wód termalnych i pokładów złota, świadczą o tym, znalezione tutaj, monety z czasów Cesarstwa Konstantyna.

Obecna wieś powstała w początkach XIV w. i przynależała do kolejnych właścicieli zamku Lenno. W XV wieku powstaje tu pierwszy kościół, pierwotnie jako katolicki. Niespełna sto lat później część mieszkańców przechodzi na protestantyzm i przejmuje świątynię. Dopiero w kwietniu 1654 r. komisja redukcyjna zwraca budowlę katolikom. W 1773 r. ówczesny właściciel, baron Andreas Wilhelm von Grunfeld i Guttenstädten funduje ewangelicki dom modlitw o konstrukcji szachulcowej, przy którym buduje również szkołę ewangelicką. W początkach XIX w. dobra przejmują bracia Haugwitz. We wsi były już dwa kościoły z plebaniami i dwie szkoły (katolicka i ewangelicka), działał kamieniołom wapieni i wapiennik. W 1883 r. Wilhelm von Haugwitz wznosi nowy piec wapienniczy (istniejący po dziś dzień).

W 1898 r. wydano koncesję na poszukiwanie i wydobycie arsenu oraz złota, ale na szeroką skalę prace rozpoczęto dopiero w 1922 r. Jednak złoża okazały się niewielkie. Po 1945 r. na bazie starych kopalni Rosjanie rozpoczęli wiercenia i wydobycie uranu. Działała tu filia zakładów R1 z Kowar o nazwie „Kopalnia Rud Metali Nieżelaznych Grupa Nr 7”, jednak i te pokłady były nieopłacalne. W 1951 r. wydobycie zakończono. Wieś znacznie się wyludniła. Nie użytkowany kościół ewangelicki popada w ruinę i w latach 60-tych zostaje rozebrany. W lipcu 2001 r. Minister Ochrony Środowiska ogłasza przetarg na nabycie prawa użytkowania górniczego- na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż złota między innymi w Radomicach, jednak nie zostaje on rozstrzygnięty.

Dzisiaj, sołectwo zajmuje powierzchnię 626 ha, liczy 109 mieszkańców i ma charakter typowo rolniczy. Najcenniejszym zabytkiem pozostaje kościół filialny św. Jakuba i Katarzyny Aleksandryjskiej, [wpis do rej. zabytków 358/447 z 4.12.1958] zbudowany w XV w. W jego wnętrzu znajduje się gotycki tryptyk Madonny z Dzieciątkiem i postaciami patronów. Przy kościele cmentarz [wpis do rej. zabytków 359/953/J z 12.04.1989]. Uroku osadzie dodają liczne zabudowania z XIX w.

Do dziś pozostało kilka sztolni przyciągających poszukiwaczy wrażeń. Chętnie odwiedzany przez turystów jest nieczynny kamieniołom w którego otoczeniu występuje dziewięćsił bezłodygowy, roślina ściśle chroniona a ze szczytu kamieniołomu roztacza się wspaniały widok na całą panoramę Karkonoszy.

Przez osadę leżącą w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru, przebiega zielony zielony Szlak Zamków Piastowskich oraz powstały w 2008r szlak Na Koniec Świata Via Cervimontana prowadzący na koniec świata.

pałac Przeździedza Wleń Dolina Bobru

Sołectwo Przeździedza

Posted on by

Na Pogórzu Kaczawskim, u podnóża góry Folwarcznej (347 m. n.p.m.), nad potokiem Klinkówka, leży niewielka wieś Przeździedza (230 – 250 m. n.p.m.), dawniej zwana Klasztorna Wieś, Dippelsdorf, (…).

 

Pierwsze wzmianki datowane są według jednych źródeł na 1308 r. (francuskie wydanie „Opisu Europy Wschodniej”) według innych dopiero na 1371 r. Rozgłosu osadzie nadali ówcześni Walonowie, odkrywając ciągnące się wzdłuż Bobru złotonośne pola, zwane „Alte Goldgruben” oraz na zboczach góry Folwarcznej pokłady agatów. Od złotonośnych miejsc pochodzi nazwa strumienia przepływającego koło wsi – „Złoty Potok”.

W latach 1312-1349 mieszkał tu rycerz Kitzold, wywodzący się z rodu Hochbergów. W dniu 29 października 1512 r. osadę od rodu Hoberg zakupiły siostry Benedyktynki z Lubomierza. Włączyły również do swoich dóbr przysiółek Lerchenberg – później nazywany Hochbergówką. Pod koniec XVII wieku we wsi wzniosły renesansowy dwór, który w 1707 r. został przebudowany na barokowy. Po pożarze Klasztoru w Lubomierzu w 1722 roku, stał on się schronieniem dla mniszek. Po kasacie w 1810 r. siostry nie opuściły jednak Przeździedzy, część z nich przeniosła się do Hochbergówki. Zamieszkiwały tu, aż do 1944 roku. W latach 1813 – 1850 właścicielem wsi był baron Reichenbach, kawaler Orderu Orła Czerwonego III kl. Wówczas w osadzie był pałac, 2 folwarki, szkoła katolicka, młyny, browar i gorzelnia, a mieszkańcy żyli głównie z tkactwa, rzemiosła i rolnictwa. W 1850 r. posiadłość zakupił Herman Neuning (Reuning), którego potomkowie zarządzali nią do 1929 r. kiedy to zmarł ostatni potomek rodu. W 1931 roku osadę nabył komornik Franz Bucholz. Mieszkał w pałacu wraz z rodziną, aż do końca II wojny światowej. Wiosną 1946 r. Bucholzowie, wraz z innymi Niemcami zostali wysiedleni.

W ostatnich miesiącach wojny w Hochbergówce mieścił się sztab dowództwa wojsk niemieckich. Przy zabudowaniach znajdowały się 4 kilkunastometrowe studnie, prowadzące prawdopodobnie do podziemnych pomieszczeń sztabu a jednocześnie magazynów broni i innych „skarbów”. Po wojnie folwark w niewyjaśnionych okolicznościach doszczętnie spłonął. Studnie zostały częściowo zasypane gruzem i kamieniami. Chociaż do dziś z łatwością można je zlokalizować to nikomu nie udało się dotrzeć do podziemnych pomieszczeń.

Po wojnie w pałacu i folwarku działał PGR. Budynki oraz teren przyległy wokół nich zostały mocno zaniedbane. Bardzo intensywnie prowadzono również wydobycie surowców mineralnych.

Obecnie Przeździedza zajmuje powierzchnię 521 ha i liczy 84 mieszkańców. Po czasach świetności zachował się, zbudowany pod koniec XVII w. dwór wpisany do rejestru zabytków: [wpis nr 382/623/J z 3.04.1980] oraz przyległy park dworski z ponad 200 letnim drzewostanem [wpis nr 383/702/J z 10.11.1981]. Od kilkunastu lat pod okiem nowego właściciela odzyskują one swą reprezentacyjność. Zachowały się również zabudowania w stylu łużyckim i świadczące o klasztornej przeszłości przydrożne kapliczki.

Pozostałością po eksploatacji bogactw naturalnych są liczne sztolnie i wyrobiska, chętnie odwiedzane przez poszukiwaczy skarbów i kolekcjonerów minerałów. Występują tu jedyne w swoim rodzaju agaty wstęgowe. Do niedawna działała tu kopalnia melafiru, jednak po utworzeniu, w dniu 16 listopada 1989 r. Parku Krajobrazowego Doliny Bobru wydobycie surowców wstrzymano. Osada jest również chętnie odwiedzana przez wędkarzy, którzy w leniwych, na tym odcinku, nurtach Bobru, mocząc kije marzą o taaakich rybach.

Dzisiaj brak tu jest zakładów pracy. Mieszkańcy żyją gównie z rolnictwa, pracy w okolicznych miejscowościach oraz w niewielkim stopniu działalności pozarolniczej. Niestety wieś nie posiada bazy noclegowej.

Przez osadę przebiega czarny szlak czarny prowadzący z Marczowa do Płoszczyny gdzie kończy się w zetknięciu z niebieskim niebieski Europejskim Szlakiem Długodystansowym [E-3] oraz Euroregionalny Turystyczny Szlak Rowerowy „Dolina Bobru” [ER-6] ER-6.

stacja kolejowa Nielestno Wleń Dolina Bobru

Sołectwo Nielestno

Posted on by

Niewielka wieś położona u ujścia Chrośnickiego Potoku (dawniej Lipki) do Bobru, pomiędzy górą Gniazdo (445 m. n.p.m.) a wzniesieniami Dworów (404 m. n.p.m.), na wysokości 230- 250 m. n.p.m. dawniej zwana: Nałęczno, Waltersdorf, Walterßdorff, Neleztn, (…).

Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1217 r. Jednak, niektóre źródła podają, iż nad wejściem do tutejszego „zamku” był kamień z wyrytą datą 1163, którą to przyjmują za początki siedziby rodów. Wspomniany „zamek” został ostatecznie zniszczony podczas wojny 30- letniej.

Pierwszymi znanymi właścicielami osady była rodzina von Redern. W XVI w. dobra przejął Adam von Giersdorf, który w 1603 r. rozpoczął nad rzeką budowę okazałego dworu. Niespełna 200 lat później majątek przechodzi w ręce rodu von Kottulinsky`ch a później w posiadanie hrabiny Teresy von Hoyos- Springstein, która to w 1803 r. dokonuje pierwszej przebudowy pałacu. We wsi znajdował się wówczas folwark, szkoła katolicka, browar i młyn wodny. Mieszkańcy żyli głównie z rzemiosła, hodowli merynosów i prac w rezydencji. Od 1865 r. pieczę nad Waltersdorf przejmuje porucznik Theodor Thamm i w 1869 r. dokonuje kolejnej przebudowy dworu. W latach 1886 – 1894 r. posiadłość była własnością majora Albrechta von Martwitza. W 1895 r. majątek liczący już ponad 440 ha, kupił Paul Methner, którzy to w 1897 r. po raz ostatni zmienili kształt pałacu nadając mu dzisiejszy wygląd. Następnie dobra w Nielestnie należały do Gottharda Methner być może jego syna, wymienionego w księgach adresowych z lat 1921-1930. W 1937 r. jako właścicielka włości o powierzchni 390 ha wymieniana jest Elisabeth Methner. Po drugiej wojnie światowej dobra rodziny Methner zostały upaństwowione.

Przez stulecia Nielestno było siedzibą zamożnych rodów władających znacznym majątkiem ziemskim, jednak sama osada nie rozwinęła się zbytnio.

W latach 1944 / 1945 pałac służył, jako szpital (sanatorium) dla żołnierzy niemieckiej marynarki wojennej, następnie, aż do 1948 roku jako szpital dla żołnierzy rosyjskich i polskich.

W ostatnich latach XIX w. naprzeciw stacji kolejowej rozpoczęto eksploatację złota. Jednak działania wojenne i niewielkie pokłady złoża przyczyniły się do szybkiego zakończenia prac.

W lutym 1949 r. w starych sztolniach powstaje „Kopalnia Rud Metali Nieżelaznych Grupa nr 7 we Wleniu”, której założycielami byli: W. Kamysznikow i J. Pierścionek. Do pracy zatrudnili ponad 100 pracowników. Wydobytą rudę uranu transportowano do Ogorzelca i Miedzianki. Jednak zasoby rudy były niewielkie, a ich jakość bardzo niska. W związku z powyższym wiosną 1951 roku kopalnia uranu została zamknięta.

W pałacu po 1945 r. utworzono Dom Pomocy Społecznej (DPS), który od lat siedemdziesiątych jest domem dla osób niepełnosprawnych intelektualnie.

Obecnie sołectwo zajmuje powierzchnię 335 ha w większości to tereny leśne. Zamieszkuje tu 307 mieszkańców z czego znaczną część stanowią pensjonariusze DPS, który nadal mieści się w zabytkowym pałacu [wpis do rej. zabytków 363/974 z 11.05.1963] otoczonym parkiem z wiekowym drzewostanem [wpis do rej. zabytków 364/524/J z 15.06.1979]. Świadkami historii pozostają dwa łacińskie krzyże pojednania wykute piaskowcu: jeden na terenie folwarku w pobliżu Pomnika Ofiar I Wojny Światowej z słabo widocznym rytem noża a drugi z rytem kuszy znajduje się przy polnej drodze do Strzyżowca. Zachowały się tu również zabudowania z XIX w.

Osada leży w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru na trasie z Jeleniej Góry do Wlenia. Przebiega tędy droga powiatowa [2491D] oraz uruchomiona w 1909 roku, malownicza linia kolejowa Doliny Bobru (niem. Bobertalbahn), która pod wzniesieniami Dworów prowadzi przez jeden z trzech tuneli (154 m.) na tej trasie.

Przez Nielestno płynie leniwie, chętnie odwiedzana przez wędkarzy i kajakarzy, rzeka Bóbr. Jej wodami, poprzez kanał derywacyjny, zasilana jest również niewielka hydroelektrownia o nieco mylącej nazwie Pilchowice II. Oficjalnie otwarta została 13 października 1927 roku. W jej wnętrzu znajdują się trzy generatory synchroniczne produkcji AEG z 1927 r. o łącznej mocy 0,824 MW, moc osiągalna to 0,600 MW.

Ponadto przez wieś przechodzi Euroregionalny Turystyczny Szlak Rowerowy „Dolina Bobru” [ER-6] ER-6. Niestety pomimo położenia przy uczęszczanej trasie i posiadaniu wielu walorów przyrodniczo- krajobrazowych osada nie posiada jeszcze miejsc noclegowych.

Sołectwo Modrzewie

Posted on by

Położona pomiędzy wzniesieniami Gór Kaczawskich: Górą Tarczynką ( 422 m n p m ), Leśnik (486 m n p m ) a Kobylicą (321 m n p m ) nad potokiem Modrzewka, niewielka, składająca się z trzech osad wieś. Wspólną nazwę przyjęła dopiero po II wojnie światowej. Właściwe Modrzewie dawniej: Modrzew, Śliwowica, Gietzhübel, Gieshübel, Gießhübel, położone na wysokości ok. 300- 330 m n p m, nieco niżej, bo ok. 270- 280 m n p m położona cześć zwana niegdyś: Zimną Skałą, Kaltenstein, Erholungsheum (…) oraz część położona najbliżej Wlenia na wysokości ok. 250 m n p m, zwana uprzednio: Nowe Modrzewie, Neu Giesshübel, Neunhaüser (…).

Pierwsze udokumentowane wzmianki na temat osad pojawiły się dopiero w 1643r. w historii rodu von Zedlitz, właścicieli majątku Gościradz, do których przynależały dobra w Modrzewiu. Była to już wówczas spora wieś. Jej mieszkańcy żyli głównie z rzemiosła, hodowli owiec i sadownictwa. Dalsze dzieje osady są mało znane, wiadomo jedynie, iż przez wieki przynależała do majątku Pałacu Książęcego i jego kolejnych właścicieli. Wiadomo również z opisów w starych przewodnikach, iż prowadził tędy chętnie uczęszczany szlak na Chrośnickie Kopy i dalej na Łysą Górę, przy którym w dolnej części wsi znajdowała się bardzo popularna karczma. Ciekawostką jest, iż w pobliżu „Zimnej Skały” znajduje się jaskinia do której to wejście z nieznanych powodów w ostatnich dniach wojny zostało zasypane.

Obecnie wieś ma charakter letniskowy, zajmuje powierzchnię 334 ha i jest zamieszkiwana przez 73 mieszkańców. Leży w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru. Na szczególną uwagę zasługuje występ skalny amfibolitu zwany „Zimną Skałą”, który planuje się objąć ochroną w formie pomnika przyrody oraz wąwóz przy drodze polnej do Tarczyna zwany nie bez powodu „Doliną Sów”.

Ze wsi, a zwłaszcza z jej górnej części rozciąga się widok na malowniczą Dolinę Bobru, Górę Zamkową, miasto Wleń oraz Góry Kaczawskie i Pogórze Izersko- Kaczawskie. Znajduje się tu 3 gospodarstwa agroturystyczne oferujących noclegi o zróżnicowanym komforcie i cenie. Spokojna, malownicza, otoczona lasami wieś, jest doskonałym miejscem do uprawiania aktywnej turystyki oraz bazą wypadową w Karkonosze. Przez dolną część osady przebiega czarny szlak czarny prowadzący do Płoszczyny gdzie kończy się w zetknięciu z niebieskim niebieski Europejskim Szlakiem Długodystansowym [E-3].

kościół Marczów Wleń Dolina Bobru

Sołectwo Marczów

Posted on by

W dolinie potoku Ośnej, ukryta pomiędzy wzniesieniami Pogórza Izerskiego, Kątnicą ( 379 m n p m), Włócznikiem ( 386 m n p m) i Łopatą ( 366 m n p m) od północy a Baranią Górą (309 m n p m) od południa, na wysokości 250 – 350 m n p m, leży długa łańcuchowa wieś Marczów, dawniej zwana Góraszka, Märzdorf am Bober, Mertzdorf, Mertinsdorf, (…).

Osada powstała we wczesnym średniowieczu, jednak pierwsze udokumentowane wzmianki pochodzą z 1315 r. Od 1416 r. została włączona do dóbr klasztoru Benedyktynek z Lubomierza i aż do sekularyzacji w 1810 r. jej historia były ściśle związane z klasztorem.

Po wojnie 30- letniej nastąpił bardzo intensywny rozwój osady. W 1707 r. na gruzach zniszczonej wówczas świątyni wzniesiono kościół p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej. 5 kwietnia 1844r. urodził się tu Johannes Titz, budowniczy jednych z najsłynniejszych na świecie fisharmonii artystycznych. W początkach XIX w we wsi znajdowały się szkoła katolicka, młyn, browar, gorzelnia, 3 gospody, 3 warsztaty płóciennicze. Ludność zajmowała się głównie rzemiosłem, hodowlą owiec i sadownictwem.

Dzisiaj sołectwo Marczów zajmuje powierzchnię 1.271 ha i liczy 373 mieszkańców. Miejscowa ludność zajmuje się rolnictwem, jednak w większość pracuje poza wsią. Ozdobą osady jest odrestaurowany kościół filialny p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej wraz z cmentarzem, ogrodzeniem i bramami, wpisane do rejestru zabytków: [wpis nr 357/1185/J z 18.01.1995]. Zachowały się na jego murach 3 kamienne epitafia z przełomu XVII w. i XVIII w., osiemnastowieczne barokowe wnętrze z drewnianym polichromowanym ołtarzem i amboną, drewnianym prospektem organowym i chrzcielnicą oraz liczne drewniane i kamienne figurki a także obrazy olejne. Przed kościołem znajdował się niegdyś pomnik Ku Czci Poległych w I wojnie światowej, obecnie na postumencie stoi figurka Matki Boskiej. Z czasów świetności pozostały liczne przydrożne kapliczki świadczące o klasztornej przeszłości osady.

Do dziś zachowało się ich blisko 50 w tym ta najstarsza, kamienna z 1686r. Ocalały również zabudowania z końca XVIII i XIX wieku. Między innymi wpisane do rejestru zabytków: Dwór, obecnie dom mieszkalny, nr 104: [wpis nr 365/906/J z 4.12.1987] oraz dom mieszkalny, nr 108: [wpis nr 366/907/J z 4.12.1987]. Nad rzeką w miejscu istniejącego już przed pięciuset laty młyna, dzisiaj prosperuje mała hydroelektrownia. Na wzgórzu Łopata znajduje się stanowisko archeologiczne „Babi Gródek” również będące pod ochroną [nr 193/ arch./ 65]. rzeka Bóbr

Przez osadę znajdującą się na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru przepływa, chętnie odwiedzana przez wędkarzy i kajakarzy, rzeka Bóbr. Ponadto przebiega tędy żółty szlak prowadzący z Nowego Lądu do Świerzawy oraz rozpoczyna się biegnący dalej w kierunku Przeździedzy czarny szlak prowadzący do Płoszczyny, gdzie kończy się w zetknięciu z niebieskim Europejskim Szlakiem Długodystansowym [E-3]. Niegdyś chętnie uczęszczana była również „Śliwkowa Ścieżka” prowadząca tu z Wlenia. Przechodzi ona w malowniczym zakolu Bobru, przy urwisku skalnym ( 300 m n p m) zwanym „Marczowską Skałą” lub „Lorelei”. Dawniej był tu punkt widokowy na miasto pod którym stała figurka rusałki Lore Lay, obecnie miejsce nieco zapomniane i mocno zaniedbane.
Marczów