kościół Radomice Wleń

Kościół p.w. św. Jakuba i Katarzyny Aleksandryjskiej w Radomicach

Zbudowany w XV wieku później kilkukrotnie przebudowywany i remontowany. W jego wnętrzu znajduje się gotycki tryptyk Madonny z Dzieciątkiem i postaciami patronów, w posadzce płyty nagrobne, a na murach kamienne epitafia. Świątynia jest bardzo często wybierana, przez młode pary, nie tylko z okolicy, do zawierania związków małżeńskich – ponoć przynosi szczęście.

 

kościół Marczów Wleń Dolina Bobru

Sołectwo Marczów

W dolinie potoku Ośnej, ukryta pomiędzy wzniesieniami Pogórza Izerskiego, Kątnicą ( 379 m n p m), Włócznikiem ( 386 m n p m) i Łopatą ( 366 m n p m) od północy a Baranią Górą (309 m n p m) od południa, na wysokości 250 – 350 m n p m, leży długa łańcuchowa wieś Marczów, dawniej zwana Góraszka, Märzdorf am Bober, Mertzdorf, Mertinsdorf, (…).

Osada powstała we wczesnym średniowieczu, jednak pierwsze udokumentowane wzmianki pochodzą z 1315 r. Od 1416 r. została włączona do dóbr klasztoru Benedyktynek z Lubomierza i aż do sekularyzacji w 1810 r. jej historia były ściśle związane z klasztorem.

Po wojnie 30- letniej nastąpił bardzo intensywny rozwój osady. W 1707 r. na gruzach zniszczonej wówczas świątyni wzniesiono kościół p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej. 5 kwietnia 1844r. urodził się tu Johannes Titz, budowniczy jednych z najsłynniejszych na świecie fisharmonii artystycznych. W początkach XIX w we wsi znajdowały się szkoła katolicka, młyn, browar, gorzelnia, 3 gospody, 3 warsztaty płóciennicze. Ludność zajmowała się głównie rzemiosłem, hodowlą owiec i sadownictwem.

Dzisiaj sołectwo Marczów zajmuje powierzchnię 1.271 ha i liczy 373 mieszkańców. Miejscowa ludność zajmuje się rolnictwem, jednak w większość pracuje poza wsią. Ozdobą osady jest odrestaurowany kościół filialny p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej wraz z cmentarzem, ogrodzeniem i bramami, wpisane do rejestru zabytków: [wpis nr 357/1185/J z 18.01.1995]. Zachowały się na jego murach 3 kamienne epitafia z przełomu XVII w. i XVIII w., osiemnastowieczne barokowe wnętrze z drewnianym polichromowanym ołtarzem i amboną, drewnianym prospektem organowym i chrzcielnicą oraz liczne drewniane i kamienne figurki a także obrazy olejne. Przed kościołem znajdował się niegdyś pomnik Ku Czci Poległych w I wojnie światowej, obecnie na postumencie stoi figurka Matki Boskiej. Z czasów świetności pozostały liczne przydrożne kapliczki świadczące o klasztornej przeszłości osady.

Do dziś zachowało się ich blisko 50 w tym ta najstarsza, kamienna z 1686r. Ocalały również zabudowania z końca XVIII i XIX wieku. Między innymi wpisane do rejestru zabytków: Dwór, obecnie dom mieszkalny, nr 104: [wpis nr 365/906/J z 4.12.1987] oraz dom mieszkalny, nr 108: [wpis nr 366/907/J z 4.12.1987]. Nad rzeką w miejscu istniejącego już przed pięciuset laty młyna, dzisiaj prosperuje mała hydroelektrownia. Na wzgórzu Łopata znajduje się stanowisko archeologiczne „Babi Gródek” również będące pod ochroną [nr 193/ arch./ 65]. rzeka Bóbr

Przez osadę znajdującą się na terenie Parku Krajobrazowego Doliny Bobru przepływa, chętnie odwiedzana przez wędkarzy i kajakarzy, rzeka Bóbr. Ponadto przebiega tędy żółty szlak prowadzący z Nowego Lądu do Świerzawy oraz rozpoczyna się biegnący dalej w kierunku Przeździedzy czarny szlak prowadzący do Płoszczyny, gdzie kończy się w zetknięciu z niebieskim Europejskim Szlakiem Długodystansowym [E-3]. Niegdyś chętnie uczęszczana była również „Śliwkowa Ścieżka” prowadząca tu z Wlenia. Przechodzi ona w malowniczym zakolu Bobru, przy urwisku skalnym ( 300 m n p m) zwanym „Marczowską Skałą” lub „Lorelei”. Dawniej był tu punkt widokowy na miasto pod którym stała figurka rusałki Lore Lay, obecnie miejsce nieco zapomniane i mocno zaniedbane.
Marczów

krzyż pokutny Klecza Wleń Dolina Bobru

Sołectwo Klecza

Wieœś położona na skraju Wzgórz Radomickich, pomiędzy wzniesieniem Wietrznika (482 m. n.p.m.), a górą Gniazdo (445 m. n.p.m.) na wysokości 350- 440 m. n.p.m. dawniej zwana Karolewo, Husdorf, Hußdorf, Hossikisdorf, Parvum, (…)

Początki osadnictwa wiążą się po części z eksploatacją złota, które zaczęto tu wydobywać już we wczesnym średniowieczu, po części z powstaniem zamku nad Wleniem. Wzmianka z 1217 roku wymienia Kleczę jako wieś podległą zamkowi. Pod koniec XVII w. osada podzieliła się:

  • Klecza Dolna (Nieder Husdorf) pozostała w obrębie dóbr zamkowych należących do barona von Grunfelda
  • Klecza Górna (Ober Husdorf) stała się własnością hrabiego von Kottulinsky`ego właściciela dóbr w Nielestnie.

W XIX w. część dolna przeszła w ręce rodziny Haugwitz z majątku Lenno, a część górna w posiadanie Theodora Thomma z Nielestna. Z powodu podziału przez lata wieś traktowana była jako osada służebna.

U schyłku XIX w. pomiędzy Nielestnem, Radomicami a Kleczą ponownie podjęto wydobycie złota i arsenu metodą odkrywkową. Utworzono cztery kopalnie: „Husdorf I”, „Husdorf II”, „Wünschendorf” i „Dennoch Glückauf”. Jednakże poszukiwania nie przynosiły zadowalającego efektu. Dopiero po 1920 roku uruchomiono kopalnię głębinową „Max Arendt”, która pozwoliła na dotarcie do bardziej obfitych pokładów kruszcu. Po II wojnie, na bazie starych kopalni złota, Rosjanie rozpoczęli wiercenia i wydobycie uranu. Działała tu filia zakładów R1 z Kowar. Pod zarządem Rosjan w kopalniach pracowali Polscy robotnicy. Wielu z nich straciło tam zdrowie i życie w skutek chorób popromiennych. Na szczęście i te złoża okazały się niewielkie. Wydobycie zakończono po kilku latach działalności.

Obecnie sołectwo o powierzchni 292 ha liczy 114 mieszkańców. Znajduje się w granicach Parku Krajobrazowego Doliny Bobru. Pomimo znakomitego położenia terenowo- krajobrazowego nie wykorzystuje swoich walorów turystycznych. Jest osadą typowo rolniczą. Do dziś zachowało się tu kilka sztolni i kamieniołomów. Warto również zobaczyć stojący przy drodze do Radomic krzyż pokutny z rytem noża, wykuty przez bratobójcę w 1562 roku oraz znajdujący się przy drodze do Łupek, stary, niemiecki cmentarz. We wsi zachowały się również zabudowania z końca XVIII w. i XIX w.

Przez Kleczę przebiega zielony zielony Szlak Zamków Piastowskich oraz ścieżka dydaktyczna Góra Gniazdo Góra Gniazdo, przy której znajduje się między innymi „Oko Ducha Lasu”. Niestety brak jest tutaj bazy noclegowej.

Czy wiesz że:

Film „Skąpani w ogniu” z 1963 roku w reżyserii Jerzego Pasendorfera, w którym główne role zagrali tacy wielcy aktorzy jak S. Mikulski, A. Fogiel, W. Siemion, B. Tyszkiewicz i R. Pietruski, kręcony był we Wleniu, w Pilchowicach, w Łupkach a także w Kleczy. W rolę statystów wcielono okolicznych mieszkańców. Do dziś w Kleczy w prawie niezmienionej postaci zachowało się gospodarstwo, w których kręcono zdjęcia.

W 2001 r. Minister Ochrony Środowiska ogłosił przetarg na nabycie prawa użytkowania górniczego – na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż złota, między innymi na terenie pomiędzy Radomicami a Kleczą. Niestety, przetarg nie został rozstrzygnięty.

kościół Bystrzyca Wleń Dolina Bobru

Sołectwo Bystrzyca

Długa, łańcuchowa wieś, leżąca na Pogórzu Kaczawskim, na wysokości 265 – 420 m. n.p.m., pomiędzy wzniesieniami Sołtysia Czuba (463 m. n.p.m.), Szklarka (428 m. n.p.m.), Księżą Góra (445 m. n.p.m.) a Pasternikiem (358 m. n.p.m.) z którego zboczy wypływa potok Wierzbnika. Dawniej zwana: Gręba, Wiesenthal, Bistric, Wizental, Bistic, (…)

 

Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 1217 r. i mówią o powstaniu tu nowej parafii wyłączonej z pod Kasztelani wleńskiej, dokument sygnowała żona Henryka Brodatego księżna Jadwiga. Początki osadnictwa na tych ziemiach są dużo wcześniejsze, ponoć zamieszkiwały tu ludy słowiańskie. W 1520 r. powstaje gmina ewangelicka. W styczniu 1599 roku do wsi na stałe przybywa rodzina von Schaffgotschów. W XVII w. wieś podzieliła się na dwie części: Ober- i Nieder- Wiesenthal jedna zarządzana była przez von Schewiniz a druga przynależała do von Zedlitz`ów. W XVIII w. właścicielem dolnej części wsi był H.G. Grocke w jego włościach znajdował się dwór z folwarkiem, kościół katolicki p.w. św Anny (istniał do 1850 roku), plebania, młyn i browar. W skład majątku wchodzi również powstała w 1713 r. kolonia Giełczyn. Górna część przynależała do rodziny von Busch. W jej posiadaniu był dwór z folwarkiem, kościół ewangelicki wraz z plebanią i szkołą, młyn i gorzelnia. Do niej przynależała również kolonia Posepko.

Obecnie wieś położona wzdłuż krętej drogi lokalnej z Wlenia do Bełczyny. Sołectwo zajmuje powierzchnię 1.189 ha i liczy 282 mieszkańców. Po czasach świetności pozostało wiele zabytków, do najcenniejszych zaliczyć można dwór [wpis nr: 362/1268/J z 14.06.96] obecnie dom mieszkalny, nad wejściem którego widnieje kartusz herbowy rodziny von Braun z umieszczoną datą 1646r. – to tutaj wychowywał się Wernher von Braun – uczony, jeden z czołowych konstruktorów rakiet i pionierów podboju kosmosu, współtwórca pocisków balistycznych V-2, pilot, niemiecki oficer, po wojnie, uczestnik amerykańskiego programu kosmicznego, dyrektor NASA i doradca prezydenta USA.

Obok znajduje się kościół p.w. Matki Boskiej z Lourdes, powstały w 1772 r. jako ewangelicki, opuszczony i rozgrabiony po II wojnie światowej, w 1959 roku, został przejęty przez katolików. Wpisany do rejestru zabytków, nr rej.: A/1309 z 31.08.2009. Obecnie odprawiane są tam coniedzielne msze. W jego skromnym wnętrzu znajdują się, przeniesione w ostatnich latach z przylegającego cmentarza, kamienne XVII- wieczne cało-postaciowe epitafia. Dolny dwór w 1945 r. został mocno zdewastowany przez stacjonującą tu Armię Czerwoną, następnie przekształcono go w PGR, by po kilku latach niszczenia całkiem go rozebrać. Zachowały się jedynie przyległe zabudowania mieszkalno – gospodarcze oraz wpisany do rejestr zabytk Spichlerz „Nieder Hof”, 2 poł. XVIII, [nr rej.: A/5310 z 20.09.2011]. Z dawnego kościoła katolickiego i cmentarza ocalały nieliczne, mocno zniszczone nagrobki i kaplica grobowa rodu von Zedlitz z 1782 r. Tuż za murem rośnie Cis pospolity, liczące blisko 800 lat drzewo mierzy w obwodzie ponad 382 cm. Jak głosi legenda posadzony był przez mieszkańców, po zakończeniu budowy kościoła, na cześć jego fundatorki, księżnej Jadwigi (ok. 1217 r.) i jest pomnikiem przyrody [Zarz. Nr 6/90 Woj. Jel. z 21.02.90 r.]. We wsi znajduje się również wiele ciekawych domów z XVIII w. i XIX w.s większość z nich jest dużej kubatury co wskazuje na zamożność ich pierwotnych właścicieli.

Przez osadę przebiega zielony zielony Szlak Zamków Piastowskich. Z górnej części rozciąga się widok na Karkonosze i Pogórze Kaczawskie.